Γ΄Γυμνασίου-Ελένη

Ε  Λ  Ε  Ν  Η

ΤΕΥΚΡΟΣ ... ες γην εναλίαν Κύπρον ου μ' εθέσπισεν
οικείν Απόλλων, όνομα νησιωτικόν
Σαλαμίνα θέμενον της εκεί χάριν πάτρας.
..............................................................
ΕΛΕΝΗ: Ουκ ήλθον ες γην Τρωάδ' , αλλ' είδωλον ήν.
.............................................................
ΑΓΓΕΛΟΣ: Τι φής;
Νεφέλης άρ' άλλως είχομεν πόνους πέρι;

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ,ΕΛΕΝΗ  

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες''.

Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων,

σύ που δωρίζεις τη μουσική δροσιά του δάσους

στα χωρισμένα σώματα και στις ψυχές

αυτών που ξέρουν πως δε θα γυρίσουν.

Τυφλή φωνή, που ψηλαφείς μέσα στη νυχτωμένη μνήμη

βήματα και χειρονομίες^. δε θα τολμούσα να πω φιλήματα^.

και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας.

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες".

Ποιες είναι οι Πλάτρες; Ποιος το γνωρίζει τούτο το νησί;

Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα:

καινούργιους τόπους, καινούργιες τρέλες των ανθρώπων

ή των θεών^.η μοίρα μου που κυματίζει

ανάμεσα στο στερνό σπαθί ενός Αίαντα

και μιαν άλλη Σαλαμίνα

μ' έφερε εδώ σ' αυτό το γυρογιάλι.

Το φεγγάρι 

                βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη^.

σκέπασε τ' άστρα του Τοξότη, τώρα πάει να 'βρει

την καρδιά του Σκορπιού, κι όλα τ' αλλάζει.

Πού είναι η αλήθεια;

Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης^.

το ριζικό μου, ενός ανθρώπου που ξαστόχησε.

Αηδόνι ποιητάρη,

σαν και μια τέτοια νύχτα στ' ακροθαλάσσι του Πρωτέα

σ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο,

κι ανάμεσό τους-ποιος θα το 'λεγε-η Ελένη!

Αυτή που κυνηγούσαμε χρόνια στο Σκάμαντρο.

Ήταν εκεί, στα χείλια της ερήμου^. 

                                           την άγγιξα, μου μίλησε:

"Δεν είν' αλήθεια, δεν είν' αλήθεια" φώναζε.

"Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι.

Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία".

Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό

το ανάστημα

ίσκιοι και χαμόγελα παντού

στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα^.

ζωντανό δέρμα, και τα μάτια

με τα μεγάλα βλέφαρα,

ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα.

Και στην Τροία; 

                                       Τίποτε στην Τροία-ένα είδωλο.

Έτσι το θέλαν οι θεοί.

Κι ο Πάρης, μ' έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμα

ατόφιο^.κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια .

Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.

Τόσα κορμιά ριγμένα

στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης^.

τόσες ψυχές

δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.

Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα

για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη

μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου

για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.

Κι ο αδερφός μου;

Αηδόνι αηδόνι αηδόνι,

τ' είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ' ανάμεσό τους;

"Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες".

Δακρυσμένο πουλί,στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη

που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα,

άραξα μοναχός μ' αυτό το παραμύθι,

αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι,

αν είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι Δε θα ξαναπιάσουν

τον παλιό δόλο των θεών^.αν είναι αλήθεια

πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια,

ή κάποιος Αίαντας ή Πρίαμος ή Εκάβη

ή κάποιος άγνωστος, ανώνυμος που ωστόσο

είδε ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια,

δεν το 'χει μες στη μοίρα του ν' ακούσει

μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε

πως τόσος πόνος τόση ζωή

πήγαν στην άβυσσο

για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.
Γιώργος Σεφέρης, "Ελένη", Ποιήματα, Αθήνα, Ικαρος, ¹⁵1985, σσ. 239-242.

Ου νέμεσις τοιήδ' αμφί γυναικί Τρώας και εϋκνήμιδας Αχαιούς χρόνον πολύν άλγεα πάσχειν: αινώς αθανάτησι θεής εις ώπα έοικεν (Χαλάλι, τόσοι παιδομοί για μιά τέτοια γυναίκα, στους Τρώες και στους Αχαιούς με τις καλές κνημίδες. Με τις αθάνατες θεές φρικτά μοιάζει στην όψη).
 
(Γ, 156 - 8 ) .

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ

 ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Ερωτήσεις

1)    Ποιες οι περίοδοι της  Αρχαίας ελληνικής γραμματείας;

2)    Ποια τα είδη του αρχαίου ελληνικού ποιητικού λόγου;

3)    Ποιος ο σκοπός της δραματικής ποίησης και ποια  η προέλευση της λέξης “ δράμα ”;

4)    Από πού προήλθε το δράμα;

5)    Τι γνωρίζετε για το θεό Διόνυσο και ποια τα χαρακτηριστικά της λατρείας του;

6)    Τι γνωρίζετε για τον διθύραμβο και ποια τα είδη της δραματικής ποίησης;

7)    Πώς γεννήθηκε η τραγωδία σύμφωνα με τον Αριστοτέλη;

8)    Ποιες ήταν οι καινοτομίες του Αρίωνα και γιατί ονομάστηκε “ευρετής του τραγικού τρόπου”;

9)    Ποια ήταν η συμβολή του Θέσπη στην εξέλιξη του δράματος;

10)                       Πότε διδάχτηκε η πρώτη τραγωδία;

11)                       Ποια στοιχεία της αττικής γης οδήγησαν στη διαμόρφωση της δραματικής ποίησης;

12)                       Ποια στοιχεία της τραγωδίας δείχνουν το διονυσιακό τη ς χαρακτήρα;

13)                       Σε ποια περίοδο χρονολογείται η ακμή της τραγωδίας και γιατί;

14)                       Από πού αντλούν τα θέματά τους οι συγγραφείς των τραγωδιών;

15)                       Πότε και πού γίνονταν παραστάσεις τραγωδιών στην αρχαία Αθήνα;

16)                       Ποιοι ήταν οι συντελεστές της παράστασης;

17)                       Τι ήταν ο “ προαγών” και τι το Ωδείο;

18)                       Ποια ήταν τα βραβεία για τους νικητές και τους χορηγούς;

19)                       Ποιοι παρακολουθούσαν τους δραματικούς αγώνες;

20)                       Ποια είναι τα μέρη του αρχαίου θεάτρου;

21)                       Τι ήταν οι πάροδοι και ποιος ο λειτουργικός τους ρόλος;

22)                       Ποια σκηνογραφικά και μηχανικά μέσα χρησιμοποιούνταν στο αρχαίο θέατρο;

23)                       Ποιος ο ρόλος του χορού στο αρχαίο δράμα;

24)                       Τι γνωρίζετε για τα πρόσωπα – ρόλους στο αρχαίο θέατρο;

25)                       Ποιος ο ορισμός της τραγωδίας από το βιβλίο του Αριστοτέλη “Περί ποιητικῆς“;

26)                       Γιατί η λειτουργία της τραγωδίας θεωρείται πως ήταν ανθρωπογνωστική και ο ρόλος της παιδευτικός;

27)                       Ποια τα κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας;

28)                       Ποια τα κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας;

29)                       Ποια στοιχεία έπρεπε να διαθέτει η πλοκή του μύθου;

30)                       Με ποια μορφή αναβιώνει η τραγωδία στη σημερινή εποχή;

31)                       Ποιοι θεωρούνται πρόδρομοι των μεγάλων τραγικών ποιητών(ονομαστικά);

32)                       Ποιοι οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές; Ονομαστική αναφορά  έργων και χαρακτηριστικά τέχνης.

33)                       Να αναφέρετε 5 τραγωδίες του Ευριπίδη.

34)                       Τι γνωρίζετε για την τραγωδία του Ευριπίδη “Ελένη”;

35)                       Μέσα σε ποιο ιστορικό πλαίσιο παίχτηκε  η “Ελένη” του Ευριπίδη;

36)                       Από ποιο πνευματικό κίνημα της εποχής του επηρεάστηκε ο Ευριπίδης, ποια χαρακτηριστικά είχε και  πώς το αντιμετώπισαν οι άνθρωποι της εποχής εκείνης;

37)                       Τι ήταν τελικά η “Ελένη” του Ευριπίδη τραγωδία/τραγικωμωδία ή ρομαντικό δράμα;

38)                       Ποια τα χαρακτηριστικά της ποιητικής τέχνης  του Ευριπίδη;

39)                       Ποιες οι καινοτομίες του Ευριπίδη;

40)                       Να δώσετε έναν γενικό χαρακτηρισμό του Ευριπίδη.

Στον παρακάτω σύνδεσμο ωραίες ιδέες: http://perispomeni.blogspot.gr/2013/08/blog-post_1837.html

Σ Χ Ε Δ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α

ΠΡΟΛΟΓΟΣ (1-191)

Η Ελένη και το είδωλό της

1η    ΣΚΗΝΗ (1-82)  ---  Μονόλογος Ελένης

Ø Τόπος και άνθρωποι: Γενεαλογία Πρωτέα (1-18)

Ø Ταυτότητα ηρωίδας: Προϊστορία Ελένης ( 19-82):αναφορά στο παρελθόν-οι περιπέτειες της ηρωίδας (18-59)-----αναφορά στο παρόν-το πρόβλημα της ηρωίδας ( 60-82)

2η  ΣΚΗΝΗ ( 83-191) ---  Διάλογος Ελένης - Τεύκρου

Ø Είσοδος Τεύκρου, ταυτότητα: μίσος Τεύκρου για Ελένη-παρόν ( 83-104)

Ø Πληροφορίες από Τεύκρο για Ελένη – παρελθόν ( 105-166): ταυτότητα Τεύκρου(105-119)---Τροία και Αχαιοί, πληροφορίες για Έλληνες (120-138)---πληροφορίες για οικογένεια Ελένης ( 139-166)

Ø Πρόβλημα Τεύκρου – παρόν: λόγος άφιξης Τεύκρου στην Αίγυπτο

 ( 167-191)

                                    

ΠΑΡΟΔΟΣ

(192-436)

Ο θρήνος για την αδυσώπητη μοίρα

 

 Περίληψη

         Μετά την αποχώρηση του Τεύκρου η Ελένη ξεσπά σε θρήνο για τις συμφορές της. Οι κραυγές πόνου κάνουν τις γυναίκες του χορού να παρατήσουν το πλύσιμο των ρούχων στη θάλασσα και να έρθουν προς την Ελένη, για να μάθουν το λόγο του θρήνου της. Η Ελένη μεταφέρει στις γυναίκες του χορού τις ειδήσεις που έφερε ο Τεύκρος, καταριέται την τύχη της και δηλώνει ότι αποφάσισε να αυτοκτονήσει. Ο χορός τότε προσπαθεί να αποτρέψει την Ελένη από την απόφασή της λέγοντας ότι δε θα πρέπει να θεωρήσει τις ειδήσεις αληθινές και τη συμβουλεύει να ρωτήσει τη μάντισσα Θεονόη για το αν ζει ο Μενέλαος. Η Ελένη δέχεται και μαζί με τις γυναίκες μπαίνει στο παλάτι, για να βρει τη Θεονόη.

Πάροδος: το άσμα που τραγουδά ο Χορός κατά την είσοδό του στην ορχήστρα από τη δεξιά πάροδο. Προηγείται ο αυλητής που δίνει το ρυθμό, ακολουθεί η Κορυφαία του Χορού και πίσω οι υπόλοιπες γυναίκες σε δύο γραμμές (ημιχόρια) των επτά ατόμων, κατά ζεύγη(5х3), ή κατά στοίχους (3х5). Κινήσεις απόλυτα συγχρονισμένες, παρουσία υποβλητική, ατμόσφαιρα πένθιμη που επιβάλλεται όχι μόνο από τις θρησκευτικές καταβολές της τραγωδίας, αλλά και από το θρήνο της Ελένης για το χαμό των αγαπημένων προσώπων. Εξάλλου η Αθήνα του 412 π.Χ θρηνεί για το χαμό της αθηναϊκής νεολαίας στη Σικελία.

 Σ   Χ  Ε  Δ  Ι  Α    Γ  Ρ  Α  Μ  Μ  Α

• Προωδός: Η Ελένη ξεσπά σε θρήνο

• Κομμός, α΄στροφή : Η Ελένη προσκαλεί τις Σειρήνες και την Περσεφόνη να συνοδέψουν το θρήνο της

• α΄ αντιστροφή : Οι γυναίκες του Χορού δικαιολογούν τον ερχομό τους

•  β΄στροφή: Η Ελένη μεταφέρει τα δυσάρεστα νέα στις γυναίκες

• β΄αντιστροφή: Οι γυναίκες του Χορού συμπονούν την Ελένη

•  Επωδός: Η Ελένη υπενθυμίζει τους υπεύθυνους για τα δεινά της

 Σχόλια:    ΠΡΟΛΟΓΟΣ (2η σκηνή): https://www.youtube.com/watch?v=76UbF3kXHtY

ΠΑΡΟΔΟΣ: https://www.youtube.com/watch?v=oCdZQutSFc4
Α΄επεισόδιο:  https://www.youtube.com/watch?v=SbgsnhL911A

 

Α΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

(437-575)

Από κατακτητής της Τροίας ένας ρακένδυτος ναυαγός

1η ΣΚΗΝΗ (437-494)

Α. (437-464): ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ

·        είσοδος Μενελάου-αυτοσύσταση (437-444)

·        ο Μενέλαος καυχιέται (445-454)

·        οι περιπέτειες του Μενέλαου ( 454-464)

Β. (465-494) :  ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ

· τα βάσανα και οι ανάγκες του Μενέλαου ( 465-481)

· αναφορά στη γυναίκα του (482-494)

2η ΣΚΗΝΗ (495-541)

 (495-541) : Ο ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΙ Η ΑΦΙΛΟΞΕΝΗ ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ

·   αίτημα Μενέλαου και αποπομπή του από γερόντισσα ( 495-516)

·   ο Μενέλαος παίρνει πληροφορίες για Ελένη (517-534)

·   η γερόντισσα διώχνει το Μενέλαο (535-541)

3η ΣΚΗΝΗ (542-575)

(542-575): ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΜΕΝΕΛΑΟΥ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ  ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

·        προβληματισμός Μενέλαου για Ελένη ( 542-558)

·        αποφάσεις Μενέλαου ( 558-570)

·        η δύναμη της ανάγκης ( 571-575)

ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ – Β’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ – Β’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

(576-1219)

Από την αναγνώριση στο σχέδιο απόδρασης

1η    ΣΚΗΝΗ (576-658) 

Ø επιστροφή Ελένης και Χορού- αναφορά σε μαντεία  Θεονόης(588-601)

Ø εμφάνιση  Μενέλαου και αντίδραση Ελένης( 602-625)

Ø αναγνωρισμός Ελένης- Μενέλαου(626-658)

2η    ΣΚΗΝΗ (659-840) 

Ø είσοδος  Αγγελιαφόρου και  ανακοίνωση για  ανάληψη  ειδώλου  Ελένης(659-686)

Ø ο Μενέλαος πείθεται ότι η Ελένη που έχει μπροστά του είναι η γυναίκα του(687-730)

Ø αφήγηση Ελένης για όσα έχουν συμβεί(731-774)

Ø ο Αγγελιαφόρος εκφράζει τη γνώμη του για τους θεούς, την αθωότητα της Ελένης και την ψευτιά που χαρακτηρίζει τη μαντική(775-840)

3η    ΣΚΗΝΗ (841-941) 

Ø τα παλιά πάθη του Μενέλαου και ο νέος κίνδυνος(841-884)

Ø το πρόβλημα της σωτηρίας και η πρόταση της Ελένης(885-941)

4η    ΣΚΗΝΗ (942-1139)

Ø εντυπωσιακή εμφάνιση  Θεονόης(942-986)

Ø ικεσία της Ελένης(987-1045)

Ø ικεσία Μενέλαου(1046-1100)

Ø απόφαση Θεονόης(1101-1139)

                          5^Η ΣΚΗΝΗ( 1140 – 1219)

Ø   Το σχέδιο σωτηρίας (1140-1201)

Ø    Η προσευχή της Ελένης (1202-1219)

                         Α’ ΣΤΑΣΙΜΟ( 1220 – 1285)

Η ματαιότητα του πολέμου και η ανεξερεύνητη βούληση των θεών

Ø Α' ΣΤΡΟΦΗ: Η επίκληση στο αηδόνι και οι συμφορές των Τρώων

Ø Α' ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ: Ο θρήνος για τους νικητές

Ø Β' ΣΤΡΟΦΗ: Οι σκοτεινοί θεοί

Ø Β' ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ: Ο παραλογισμός του πολέμου

Γ΄   Ε Π Ε Ι Σ Ο Δ Ι Ο

 (1 2 8 6 – 1 4 2 4)

Από την επινόηση του σχεδίου απόδρασης 
                 στην εφαρμογή του

Ø είσοδος  Θεοκλύμενου και  φόβος για πιθανή αρπαγή  Ελένης(1286-1306)

Ø το πένθος της Ελένης(1305-1353)

Ø  το αίτημα της Ελένης(1354-1369)

Ø  οι οδηγίες του Μενέλαου(1370-1397)

Ø η ολοκλήρωση της απάτης(1398-1424)

Β’ ΣΤΑΣΙΜΟ ( 1425 – 1499)

Μέσα από την ανατροπή η αποκατάσταση της ισορροπίας

Ø Α' ΣΤΡΟΦΗ: περιπλάνηση  Δήμητρας σε αναζήτηση  Περσεφόνης

Ø Α' ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ: οι ολέθριες συνέπειες της θλίψης της θεάς

Ø Β' ΣΤΡΟΦΗ: Η παρηγοριά της Δήμητρας

Ø   Β' ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ: ενοχή(;) Ελένης και ο ρόλος των λατρευτικών τελετών

Δ΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (1500 – 1592)

•  Τα νέα από το παλάτι(1500-1523)

•  Η παρέμβαση του Θεοκλύμενου και οι αντιδράσεις της Ελένης(1524-1565)

•  Οι οδηγίες του Θεοκλύμενου(1566-1580)

•  Η προσευχή του Μενελάου(1581-1591)

Γ’ ΣΤΑΣΙΜΟ(1593-1652)

•  Α' ΣΤΡΟΦΗ: Το καράβι της επιστροφής
•  Α' ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ: Ο νόστος της Ελένης
•  Β' ΣΤΡΟΦΗ: Οι επιθυμίες του Χορού
•  Β' ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ: Η επίκληση στους Διόσκουρους

ΕΞΟΔΟΣ: ΣΤΙΧΟΙ 1653 – 1778

• Η ανακοίνωση της απόδρασης(1653-1667)
•  Η περιγραφή της απόδρασης και η σωτηρία του Αγγελιαφόρου(1668-1778)

ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Να μελετήσετε τα παρακάτω ποιήµατα  και να παρουσιάσετε τη λειτουργία του ίδιου συµβόλου [της Ελένης] σε κάθε ποίηµα:

          (Α)

Ακέρια μες στα στήθη μας μαζώχτηκε η πατρίδα·

κι έργο της, λόγος, όνειρο βαθειά τους αντηχεί,

σαν από δόρυ ορμητικό, βογκώντας μιαν ασπίδα

που πίσωθέ της άγρυπνη παραφυλάει ψυχή!

                                                                    Άγγελου Σικελιανού

                                                                  Λυρικός Βίος, τόμος Γ΄

                                εκδ. Οι φίλοι του βιβλίου, Αθήνα 1947, σελ. 58

                  

                                      (Β)

«Κι αν ήταν άδειος ίσκιος πλανερός, ας είναι βλογημένος·
γι’ αυτόν τον ίσκιο εμείς παλέψαμε και πλάτυνεν ο νους μας,
γερέψαν τα κορμιά, γυρίσαμε στην ποθητή πατρίδα
κι ήταν γιομάτα περιπλάνησες τα φρένα μας κι αντρεία
και τα καράβια μας ξεχείλιζαν ασήκωτα λεβέτια,
χρουσά σκουτιά κι ανατολίτισσες πολύ γλυκές γυναίκες.
Η γης όλη μου φαίνεται, ασκητή, σα νιολουσμένη Ελένη,
πέπλα φοράει με ξόμπλια θάλασσες και ξενιτιές και κάστρα ...»

                                                  Νίκου Καζαντζάκη

                                                   Οδύσεια, γ΄έκδοση

                                      εκδ. Δωρικός, ραψωδία Ω, στίχοι 966-973

                       (Γ)

Είμ’ η Ελένη· από του Ήλιου
την πηγή χυμένη εγώ,
το χρυσόνειρο είμαι του Ήλιου
και στον Ήλιο, εκεί γυρνώ·
γύρω μου, όχι· σε είδωλό μου
θεόπλαστο ολοζωντανό
θεοί και ήρωες γύρω αψήφησαν
πόλεμο και χαλασμό.
Όχι εμένα! Τον υπέρκαλο
νυχτανεβασμένο ίσκιο μου
σε γη και ώρα στοιχειωμένη
πήρε ταίρι ο γόης Κιμμέριος·*
είμ’ η ανέγγιχτη κ’ η αχάλαστη,
κ’ η άφταστη. Και είμ’ η Ελένη.

                                                       Κωστή Παλαμά, Άπαντα

                  

                             (Δ)

Τώρα ξεχνώ τα πιο γνωστά μου ονόματα ή τα συγχέω μεταξύ τους -
Πάρις, Μενέλαος, Αχιλλέας, Πρωτέας, Θεοκλύμενος, Τεύκρος,
Κάστωρ και Πολυδεύκης - οι αδελφοί μου, ηθικολόγοι· αυτοί, νομίζω,
έγιναν άστρα - έτσι λένε, - οδηγοί καραβιών· - Θησέας, Πειρίθους,
Ανδρομάχη, Κασσάνδρα, Αγαμέμνων, - ήχοι, μόνον ήχοι
χωρίς παράσταση, χωρίς το είδωλό τους γραμμένο σ’ ένα τζάμι,
σ’ έναν μετάλλινο καθρέπτη ή στα ρηχά, στ’ ακρογιάλι, όπως τότε
μιαν ήσυχη μέρα με λιακάδα, με πολλά κατάρτια, όταν η μάχη
είχε κοπάσει, και το τρίξιμο των βρεγμένων σκοινιών στις τροχαλίες
κρατούσε τον κόσμο ψηλά, σαν τον κόμπο ενός λυγμού σταματημένον
μέσα σ’ ένα κρυστάλλινο λαρύγγι – κ’ έβλεπες τον κόμπο να σπιθίζει,
να τρέμει
χωρίς να γίνεται κραυγή, και ξαφνικά όλο το τοπίο με τα καράβια,
τους ναύτες και τ’ αμάξια, βούλιαζε μέσα στο φως και στην ανωνυμία.

                                          Γιάννη Ρίτσου ,Ελένη

                             (Ε)

Περπάτησα έξι μέρες ώσπου να ’ρθω
στην πύλη αυτού του παλατιού.
Ήθελα ν’ αντικρίσω μια φοράν εκείνη
που η ομορφιά της θόλωσε τα φρένα
τόσων παλικαριών και γέμισε με θρήνους
τις χώρες της Ελλάδας και την Τροία.
Βαρέθηκα πια να μετρώ τις μέρες
που σέρνομαι εδώ γύρω. Δούλες πονόψυχες
μου δίνουν πότε – πότε λίγο φαΐ
και δούλοι βλοσυροί με διώχνουν,
με χτυπούν με τα ραβδιά τους.
Μα εγώ όλο και ξαναγυρίζω προσδοκώντας
να ιδώ τον ήλιο που θα μου θαμπώσει τα μάτια.
Σήμερα το πρωί δε βάσταξα
και ρώτησα την πιο γριά υπηρέτρα
γιατί δε βγαίνει η Ελένη απ’ το παλάτι
να λάμψει η πόλη, να χαρούν οι ανθρώποι
το θείο δώρο της μορφής της. Γέλασε
εκείνη ένα στριγγό κακόηχο γέλιο
και μου ’πε: «Ποιαν Ελένη θέλεις
να δεις; Σ’ ένα δωμάτιο με κλειστά
τα παραθύρια, δίχως τους καθρέφτες της,
μακριά απ’ τον κόσμο, ζει μια γυναίκα
όμοια μ’ εμένα. Άσπρα μαλλιά, στόμα
ξεδοντιασμένο, σακκουλιασμένα μάτια
δίχως λάμψη, κι η σάρκα πλαδαρή, νερου-
λιασμένη. Έξω δε βγαίνει
και κανένα πια δε θέλει να δεί. Εγώ μόνο
μπαίνω στο μισοσκότεινο δωμάτιο
και τη φροντίζω.
Ξένε, δε συλλογίστηκες
σαν πόσα χρόνια να ’χουν περάσει
απ’ όταν άρχισε ο πόλεμος της Τροίας.» 

                 Γ. Mανουσάκης, Σπασμένα αγάλματα και πικροβότανα

Σχόλια: Η Ελένη σε κινούμενα σχέδια : http://e-didaskalia.blogspot.gr/2016/03/eleni.html